Heb je vaak last van je buik, maar kan je huisarts niks ernstigs ontdekken? Mogelijk heb je last van het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS), een diagnose die geregeld wordt gesteld als er geen andere oorzaken gevonden kunnen worden.
“Een half jaar geleden heb ik een voedselvergiftiging opgelopen na het eten van kip. Sindsdien blijf ik last houden van darmklachten. Ik heb bijna elke dag buikkramp en soms dunne ontlasting. Als ik het erg druk heb op mijn werk, worden mijn klachten vaak erger. Vroeger had ik ook snel last van mijn darmen, maar sinds de darminfectie na die kip is dit erger geworden.”
Herken je dit?
Dan ben je niet de enige. Zo’n vijf tot twintig procent van de Nederlanders heeft last van PDS, vrouwen twee keer zo vaak als mannen. Hoewel het geen ernstige aandoening is, kan PDS het dagelijks leven behoorlijk verzieken. Dit zijn de meest voorkomende klachten.
Buikpijn en/of buikkrampen
De pijn zit meestal onder in je buik of rond de navel en kan uitstralen naar je rug of je zij. De kramp kan zeurend zijn, of gepaard gaan met hevige pijnscheuten. Je hebt vooral overdag pijn en bij sommige mensen wordt het erger na het eten. Door naar de wc te gaan, wordt de pijn vaak minder. Je ontlasten vermindert de druk op de darmen, net als wat darmgas laten ontsnappen door een een paar winden te laten.
Diarree of verstopping
De meeste mensen met PDS hebben last van diarree en/of verstopping. Bij diarree moet je vaak plotseling naar de wc en kun je je ontlasting amper ophouden. Bij verstopping is de ontlasting hard en moet je stevig persen om die eruit te krijgen.
Opgeblazen gevoel en opgezette buik
Je hebt een opgeblazen gevoel in je buik, waarbij je buik kan opzetten. Hierdoor ontstaan klachten zoals opboeren, winderigheid, gerommel in je maag en buikpijn.
Verder kan PDS ook klachten geven die niet direct met je darmen te maken hebben. Klachten zoals bijvoorbeeld vermoeidheid, maagklachten, brandend maagzuur, hoofdpijn, pijn in je rug en pijn bij het vrijen.
Zo komt het
Helaas zijn de exacte oorzaken van PDS niet bekend. Vaak gaat het om een combinatie van factoren, zoals verkeerde voeding en darmbewegingen waardoor verstopping of diarree kan ontstaan. PDS wordt daarom ook wel een ‘spastische darm’ genoemd. Waarom de darmen van bepaalde mensen zulke bewegingen maken, is onduidelijk. Sommige deskundigen gaan uit van de theorie dat de prikkels in het maag-darmkanaal, en mogelijk ook in de hersenen, van mensen met PDS niet op de gebruikelijke manier worden verwerkt. Waardoor ze eerder pijn in hun darmen ervaren. Naar deze theorie wordt nog onderzoek gedaan. Verder komt het opvallend vaak voor dat mensen klachten krijgen nadat ze een voedselvergiftiging hebben opgelopen. En, niet verwonderlijk: stress verergert de klachten meestal.
Zo kun je ervan af komen
Bij verstopping of diarree: psylliumvezels of bekkenbodemtherapie
Als je vooral last hebt van verstopping, een moeilijke stoelgang of diarree, heb je ‘geluk’; deze klachten zijn vaak relatief eenvoudig te verhelpen, bijvoorbeeld met psylliumvezels. Die helpen zowel tegen verstopping als diarree. Als je ze met veel water inneemt, bevordert dit de stoelgang. Neem je ze daarentegen met weinig water, dan wordt je ontlasting vaster. Psylliumvezels zijn in elke reformwinkel te koop. Als dit niet werkt, kan je arts je ook iets laxerends of juist een diarreeremmer voorschrijven.
Bij klachten als verstopping, hevige aandrang en ongewild ontlastingsverlies kan bekkenbodemfysiotherapie uitkomst bieden. Want mogelijk zijn problemen met je bekkenbodemspieren de oorzaak. In dat geval heb je waarschijnlijk ook last van pijn bij het vrijen, moeite met plassen of urineverlies.
Bij buikpijn, kramp en opgeblazen gevoel: pepermuntolie of pijnstillers
Ingewikkelder wordt het bij pijnklachten of een opgeblazen buik. Bij lichte maag-darmkrampen kan pepermuntolie verlichting geven. Dit kruidengeneesmiddel is zonder recept bij de apotheek in capsules verkrijgbaar en helpt vaak ook tegen winderigheid en buikpijn. Je kunt ook paracetamol slikken, maar het gebruik van middelen als ibuprofen, diclofenac en aspirine wordt afgeraden, omdat deze als bijwerking juist maag- en darmklachten kunnen geven. Eventueel kan je arts je een sterker pijnstiller of een middel tegen de kramp voorschrijven.
FODMAP-dieet
Je kunt ook proberen je voeding aan te passen. Veel mensen met PDS hebben baat bij het zogeheten FODMAP-beperkte dieet. Dit is een koolhydraatarm en intensief dieet waarbij je onder begeleiding van een diëtist onderzoekt welke soort koolhydraten bij jou de meeste klachten veroorzaken. Zo kunnen zelfs ‘gezonde’ vezels een opgeblazen gevoel en buikpijn veroorzaken als je daar gevoelig voor bent.
Onder hypnose
Je kunt ook hypnotherapie proberen tegen de pijnklachten. Hierbij leer je onder hypnose je darmen positief te beïnvloeden, wat bij veel PDS-patiënten echt schijnt te werken. Er zijn hypnotherapeuten die zich gespecialiseerd hebben in de behandeling van PDS. Sommige zorgverzekeraars vergoeden een aantal van deze behandelingen.
Niet zelf dokteren
Als je denkt dat je last hebt van PDS, ga dan niet zelf dokteren met pepermuntolie en hypnotherapie, maar ga eerst naar de huisarts om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten. Als je klachten bijvoorbeeld pas zijn ontstaan na je vijftigste, is dit reden voor verder onderzoek en kan je huisarts je doorverwijzen naar een internist of maag-darm-leverarts.